Πολλά χρόνια πριν, σε ένα από τα καθιερωμένα ταξίδια μου στο Λονδίνο για τις εξετάσεις του WSET Diploma, συνήθιζα να περνώ την ελεύθερη μέρα μου επισκεπτόμενος τις κάβες των πολυκαταστημάτων και των γνωστών ανεξάρτητων εμπόρων, αναζητώντας κρασιά που δεν μπορούσα να βρω στην Αθήνα. Ήταν μια εποχή όπου οι επιλογές από τον διεθνή αμπελώνα στην ελληνική αγορά περιορίζονταν κυρίως στα κλασικά ευρωπαϊκά terroir και σε λίγα κρασιά μεγάλων brands από τον Νέο Κόσμο.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά, στο τμήμα των κρασιών του Fortnum & Mason, να περιπλανιέμαι ανάμεσα στα ράφια γεμάτα κρασιά από φημισμένες αλλά και λιγότερο γνωστές περιοχές, όταν μια ετικέτα τράβηξε έντονα την προσοχή μου. Έμοιαζε σαν να είχε ζωγραφιστεί στο χέρι, σε ένα στιλ avant-garde που θύμιζε έργα τέχνης του κυβισμού. Η εμφάνιση και μόνο ήταν αρκετή για να το αγοράσω και να το πάρω μαζί μου στις αποσκευές για το ταξίδι πίσω στην Αθήνα.
Ήταν ένα ερυθρό Vin de Pays des Bouches du Rhône από το Domaine de Trévallon, με ετικέτα φιλοτεχνημένη από τον ίδιο τον παραγωγό, Eloi Dürrbach, που θύμιζε έντονα έργα τέχνης του κυβισμού. Όταν αργότερα δοκίμασα το κρασί και έψαξα περισσότερες πληροφορίες στο διαδίκτυο, κατάλαβα ότι η σύνδεση της ετικέτας με το κρασί και τον παραγωγό δεν ήταν καθόλου τυχαία. Ο πατέρας του, René Dürrbach, ήταν μέλος ενός καλλιτεχνικού κύκλου που περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, τους Πικάσο, Λεζέ και Κλάιζ.
Πόσο καλύτερα θα μπορούσα να εξηγήσω και να δικαιολογήσω την αυθόρμητη απόφασή μου να διαλέξω το κρασί βάσει της αισθητικής της ετικέτας, παρόλο που η τιμή του τότε, περίπου 50 ευρώ, δεν ήταν καθόλου αμελητέα; Η αγορά αποδείχθηκε ιδιαίτερα επιτυχημένη. Εκτός από την αισθητική ικανοποίηση, με οδήγησε στην ανακάλυψη ενός παραγωγού που απέκτησε φήμη όχι μόνο για την ποιότητα των κρασιών του αλλά και για τον ξεχωριστό τρόπο που τα παρουσίαζε.
Φυσικά, δεν ήταν η πρώτη φορά που επέλεγα ένα κρασί με βάση την ετικέτα του. Η σύνδεση της τέχνης με το κρασί ήταν πάντα συναρπαστική, καθώς μια όμορφη η “έξυπνη” ετικέτα δεν είναι μόνο οπτική απόλαυση. Αποκαλύπτει πολλά για την προσωπικότητα, το πάθος και την ιστορία των ανθρώπων πίσω από το κρασί. Τον τελευταίο χρόνο, έχοντας μπει και ο ίδιος στο εμπόριο του κρασιού, συνειδητοποιώ ακόμα περισσότερο τη σημασία της τέχνης στην ετικέτα ως μέσου επαφής και επικοινωνίας.
Οι ετικέτες των κρασιών τους δεν είναι μόνο εικόνες αλλά γίνονται ιδέες, ιστορίες και γλώσσες επικοινωνίας.
Σήμερα, μικρά οινοποιεία από όλο τον κόσμο, με προσωπικές και καλλιτεχνικές προσεγγίσεις, εμπλουτίζουν τα ράφια των εμπόρων κρασιού με ετικέτες που ξεχωρίζουν χάρη στα ασυνήθιστα ονόματα και σχέδιά τους. Η μετάβαση από τις παραδοσιακές ετικέτες τύπου “Château” σε πιο τολμηρές προτάσεις με πρωτότυπα σχέδια και ζωντανά χρώματα είναι πολύ διαδεδομένη τα τελευταία χρόνια. Υπάρχει πλέον μεγαλύτερη ανάγκη έκφρασης προσωπικών πεποιθήσεων και διαφορετικών στάσεων ζωής μέσω του κρασιού. Η τέχνη, ως διαχρονικό μέσο έκφρασης, λειτουργεί ως πλατφόρμα προσωπικής δημιουργίας αλλά και έκφρασης μιας νέας προσέγγισης που αμφισβητεί τα κατεστημένα. Μέσω αυτής, ξεπερνιούνται παρωχημένες αντιλήψεις που δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις και τις προσδοκίες του σύγχρονου καταναλωτή. Η μικρή επανάσταση των φυσικών κρασιών μας ώθησε να αλλάξουμε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το κρασί σήμερα, αναδεικνύοντας έξυπνα με αμεσότητα και χιούμορ τη νέα πραγματικότητα. Εάν o Basquiat, o Warhol και ο Wesselmann είναι γνήσιοι εκπρόσωποι της Pop Art, τότε οινοπαραγωγοί όπως οι Milan Nestarec, Gut Oggau και Martha Stoumen είναι οι απόλυτοι εκφραστές αυτής της πραγματικότητας. Οι ετικέτες των κρασιών τους δεν είναι μόνο εικόνες αλλά γίνονται ιδέες, ιστορίες και γλώσσες επικοινωνίας.
Η χρήση της τέχνης στις ετικέτες του κρασιού δεν αποτελεί απλώς πρόκληση ή ευκαιρία αλλά και στρατηγική αναγκαιότητα, ιδιαίτερα για τους μικρούς παραγωγούς. Στη σημερινή εποχή, με την οπτική αφήγηση να έχει αποκτήσει αυξημένη σημασία, η ετικέτα ενός κρασιού δεν πρέπει να είναι μόνο αισθητικά ελκυστική αλλά και να “γράφει καλά” στην οθόνη του κινητού, μέσα σε κοινωνικά δίκτυα, όπως το Instagram. Αυτήν την επιπλέον ανάγκη, καλούνται να καλύψουν οι οινοπαραγωγοί που επιθυμούν να διαμορφώσουν μια ξεχωριστή ταυτότητα, να κεντρίσουν τη φαντασία του κοινού και να οικοδομήσουν ισχυρές σχέσεις με τους πελάτες τους.
Μια καλά σχεδιασμένη ετικέτα δεν είναι απλώς συσκευασία αλλά στρατηγικό πλεονέκτημα. Μεταδίδει τη φιλοσοφία του οινοποιού, απευθύνεται στον σύγχρονο καταναλωτή και λειτουργεί ως πρόσκληση για να γνωρίσει έναν τρόπο ζωής ή μια κοσμοθεωρία. Για τους ανεξάρτητους παραγωγούς, η τέχνη της ετικέτας γίνεται ένα καθοριστικό στοιχείο διαφοροποίησης — ένας τρόπος να ξεχωρίσουν από τον θόρυβο των μεγάλων brands και να συνδεθούν με ένα κοινό που εκτιμά την ποιότητα και την αυθεντικότητα.